)مطالعه موردی یک مرکز پژوهشی صنعت هوایی در ایران(

Transcript

1 مدیریت نوآوری نشریه علمی - پژوهشی مدیریت نوآوری سال سوم شماره 1 بهار 1393 صفحه عوامل مؤثر در ایجاد توانمندیهاي نوآوري )مطالعه موردی یک مرکز پژوهشی صنعت هوایی در ایران( 4 ابراهیم هاشم زاده 1* حجتاهلل حاجیحسینی 2 رضا رادفر 3 کرامت ملک زاده تاریخ دریافت: 1392/3/5 تاریخ پذیرش: 1393/4/29 چکیده ضرورت نوآوري و بهویژه نوآوري فناورانه براي رقابت در عرصههاي داخلي و جهاني از یک سو و اهميت توسعۀ فناوريهاي صنعت هوايي بهعنوان يكي از حوزههاي فناوريهاي پيشرفته از سوي ديگر شناسايي عوامل و بسترهاي الزم براي ایجاد توانمندیهای نوآوري در اين صنعت را به فرآيندي راهبردی تبديل نموده است. در پژوهش حاضر سعی شده است تا ضمن شناسایی و رتبهبندی عوامل مؤثر در ایجاد و تقویت توانمندیهای نوآوری میزان اثرگذاری این عوامل بر انواع نوآوریهای محققشده در یکی از مراکز پژوهشی صنایع هوایی ایران بررسی و راهكارهایي بهمنظور تقويت اين توانمنديها پيشنهاد گردد. بدین منظور ابتدا از طریق مطالعات کتابخانهای عوامل مؤثر در نوآوری و توانمندیهای نوآوری شناسایی و در قالب چهار گروه اصلی دستهبندی گردید. در گام بعدی از طریق توزیع پرسشنامۀ طراحیشده وضعیت متغیرهای پژوهش مورد سنجش قرار گرفت. تجزیه و تحلیل دادهها به کمک آزمونهای همبستگی فریدمن و رگرسیون نشان داد که در مرکز مورد مطالعه همکاریها و تعامالت شبکهای بیشترین اثر مثبت را بر توانمندیهای نوآوری داشته و اولویت اثرگذاری سایرعوامل بهترتیب تالشهای فناورانه ویژگیهای مدیریتی و ویژگیهای نیروی انسانی بوده است. همچنین اولویت نوآوری-های محققشده )بهعنوان نتایج توانمندی در نوآوری( به ترتیب شامل نوآوری محصول نوآوری سازمانی و نوآوری فرآیند تعیین گردید. در این میان مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در محصول تالشهای فناورانه و مؤثرترین عامل در ایجاد نوآوری در فرآیندها و نوآوری سازمانی ویژگیهای مدیریتی بوده است. واژگان کلیدی: نوآوري توانمندي نوآوری فناوری صنعت هوایی 75 1*- کارشناس ارشد مدیریت فناوری/ نویسنده مسوول مکاتبات hashemzadeh_ebrahim@yahoo.com 2- دکترای مدیریت فناوری- عضو هیئت علمی سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران تهران ایران. 3- دکترای مدیریت صنعتی- عضو هیئت علمی دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه آزاد اسالمی واحد علوم و تحقیقات تهران ایران. 4- دکترای مهندسی مکانیک دانشیار مجتمع هوافضای دانشگاه صنعتی مالک اشتر تهران ایران.

2 1- مقدمه فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره اول بهار 1393 توانایی تولید نوآوریهای جدید بسیار مهم است. این توانمندی اغلب به عنوان»نیروی حیاتی«و یک عامل کلیدی برای بقاء و رشد پایدار شرکتها است )2005 Pavit,.)Tidd, Bessant, & با آوردن یک محصول جدید و یا تا حد زیادی بهبود یافته به بازار تا زمانیکه آن شرکت چیزی منحصر به فرد در بازار دارد دارای مزیت رقابتی ویژه است )1988.)Dosi, اما همراه با سرعت زیاد تحوالت فناورانه سازوکارهای حمایت قانونی بهمنظور جلوگیری از مشابهسازی غیرقانونی برخی محصوالت توسط رقیبان بهاندازۀ کافی توسعه نیافته است. این موضوع سرعت توسعۀ محصول جدید را بهشدت افزایش داده به گونهای که چرخۀ عمر برخی محصوالت به کمتر از چند ماه رسیده است )2006.)Assink, شرکتها برای اینکه بتوانند خود را با این محیط در حال تغییرتطبیق دهند باید قادر به ایجاد یک جریان دائمی و پایدار از محصوالت یا خدمات جدید باشند. علت نیاز شرکتها به نوآوری همین موضوع است و بدون آن قادر به ادامۀ حیات نیستند )1997 Soete,.)Freeman & نوآوری میتواند مزیت رقابتی یک شرکت را بهبود دهد اما موفقیت در آن نیاز به دانش و مهارتهای مدیریتی دارد تا از آن طریق بتوان عملیات شرکت را بهصورت پویا و بهروز نگه داشت )2005 Pavit,.)Tidd, Bessant, & این توانمندی دانشی و مهارتهای مدیریتی را که نشاندهنده توان بالقوۀ درونی برای تولید ایدههای جدید تشخیص فرصتهای جدید بازار و ایجاد نوآوریهای قابل فروش در بازار از طریق شناسایی منابع و ظرفیتهای موجود در بنگاه میباشد میتوان تحت عنوان»ظرفیت نوآوری«بنگاه نامگذاری کرد )2000 Neely,.)Hii & پژوهشها نشان دادهاند که توانمندی در نوآوری دارای ابعاد مختلفی است ابعادی مانند نیروی انسانی راهبرد فرهنگ ساختار در دسترس بودن ابزار شبکه و ویژگیهای بنگاه )1999 Brouwer,.)De Jong & بر هر یک از این ابعاد عوامل خاصی تأثیرگذارند که میتوانند منجر به موفقیت آن بعد شوند. اگر چه بیشتر شرکتها به مهم بودن نوآوری معتقدند اما تنها شرکتهای معدودی هستند که راهبرد ویژۀ نوآوری بخشی از راهبرد کلی آنها را تشکیل میدهد. یک راهبرد نوآوری متعادل تعهد به فعالیتهای نوآوری در سازمان را نشان میدهد )1996.)Gosselink, این موضوع به کارکنان امکان میدهد تا به طور فعال در فرآیند نوآوری مشارکت نمایند. با یک راهبرد نوآوری روشن شرکتها قادر به ایجاد انسجام بین طرحهای نوآورانۀ مختلف خواهند بود که به آنها اجازه میدهد بهنحو مطلوبی از قابلیتهای نوآوری خود استفاده نمایند. 76 باتوجه به اینکه مراکز پژوهشی صنعت هوایی نقش مهمی را در ارتقاء نوآوری و ارائۀ محصوالت و

3 بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( 77 خدمات نو در این حوزه بر عهده دارند و مركز مورد مطالعه نیز طي چندين سال سابقۀ كاري خود موفق به انجام نوآوريهایی درحوزۀ محصول فرآیند و نوآوری سازمانی گردیده است مسأله اصلی در این پژوهش شناسايي عوامل مؤثر در توانمنديهاي نوآوري ايجاد شده در مرکز پژوهشی یادشده و ارائۀ راهكارهاي پيشنهادي بهمنظور تقويت اين توانمنديها در راستاي ايجاد محصوالت و خدمات نو میباشد. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال پاسخگویی به پرسشهای زیر است: 1- عوامل مؤثر در ايجاد توانمنديهاي نوآوري در مركز مورد مطالعه کدامند و تأثیر آنها به چه میزان است 2- اولویتبندی انواع نوآوریهای محقق شده در مرکز مورد مطالعه به چه ترتیب است 3- تأثیر هر یک از عوامل توانمند ساز بر انواع نوآوریهای محققشده در مرکز مورد مطالعه به چه میزان است 2- مباني نظري و پیشینه پژوهش 1-2- مفهوم نوآوری نوآوري مجموعهاي پيچيده از فعاليتهاست كه ايدهها و دانش علمي را به واقعيت فيزيكي و كاربردهايي در دنياي واقعي تبديل ميكند )خلیل 1383(. برای اینکه یک ایده به عنوان یک نوآوری در نظر گرفته شود باید مراحل توسعۀ محصول ساخت بازاریابی توزیع خدمت انطباق و ارتقاء را پشت سر بگذارد. در ويراست دوم دستورالعمل اسلو نیز با تأكيد بر عناصر فناورانۀ نوآوری تعریف زیر برای نوآوری ارائه گردیده است:»يك نوآوري فناورانه عبارت است از اجرا و يا تجاريسازي يك محصول با کارآیی بهبوديافته به عنوان مثال اين كه خدمات نوين يا بهبوديافتهاي را به صورت عيني به مشتري عرضه كند. يك نوآوري فناورانه فرايندي عبارت است از اجرا و يا درپیشگرفتن شيوههاي جديد و يا بهبوديافته چشمگير توليد و یا تحویل )1997».)OECD, در ويراست سوم دستورالعمل اسلو تعريف یادشده براي در برگرفتن تغييرات سازماني و بازاريابي گسترشيافته و ويژگيهاي فناورانۀ نوآوريهاي محصولي و فرآيندي را نیز شامل شده است: «نوآوري عبارت است از اجراي يك محصول )كاال يا خدمات( يا فرآیند جديد يا كامال بهبوديافته يك روش نوين بازاريابي يا يك روش سازماني نوين در شيوههاي كسبوكار سازماندهي محل كار يا روابط بيروني 2005(,».)OECD

4 نوآوري انواع 2-2- رب میتوان را نوآوریها دارد. وجود آن براي متعددي طبقهبنديهاي و است گسترده بسيار مفهومی نوآوري هستند چشمگیر چنان آن خودشان حوزۀ در نوآوریها از برخی کرد. تقسیمبندی آنها نوآوری درجۀ اساس میشود. گفته 1 جهشی نوآوریهای نوآوریها از دسته این به میشوند. بازار در اساسی تغییرات موجب که 2 تدریجی نوآوری آن به اصطالحا آید بهوجود اصالحاتی و توسعه صرفا فرآیند یا خدمت محصول یک اگر 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه را تدریجی و جهشی نوآوریهای همکارانش و کوئن».)Kumar & Phrommathed, )2005 گویند :)Koen & Kleinschmidt, 2009( نمودهاند تقسیمبندی اینگونه شامل: جهشی نوآوریهای 1- سازمان برای شده شناخته فناوری با موجود بازارهای برای جدید تولید خطوط سازمان برای جدید فناوری با جدید بازارهای برای جدید تولید خطوط جهان برای جدید فناوری با جدید بازارهای برای جدید تولید خطوط شامل: تدریجی نوآوری 2- هزینهها کاهش آنها بهبود و موجود محصوالت در بازنگری موجود تولید خطوط توسعه کرده دستهبندی شکل این به خروجی نوع اساس بر را نوآوری 3 توسعه و اقتصادی همکاریهای سازمان :)OECD, 2005( است خدمات يا كاال محصول: نوآوری 1- تحويل روش يا و توليد فرآیند: نوآوری 2- قيمتگذاري مكانيابي بستهبندي بازاريابي: نوآوری 3- داخلي كار و كسب فعاليتهاي سازماني: نوآوری 4- کرده دستهبندی زیر صورت به را نوآوری بودن نو درجۀ اساس بر دیگری تقسیمبندی در سازمان همین :)OECD, 2005( است است. شده گرفته صنعت از نوآوري بودن نو از پاييني درجۀ شركت: در جديد 1- است. شده اقتباس )صنایع( حوزهها ساير از نوآوري صنعت: در جديد 2- گواهی به شدن تبدیل احتمال و است نشده ديده گذشته در که بودن نو درجۀ باالترين دنيا: در جديد 3- دارد. را اختراع ثبت 78

5 4 نوآوری توانمندی 3-2- اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 79 یا و موجود فناوریهای بهبود و توسعه برای بنگاه یک توانمندیهای از است عبارت نوآوری توانمندی فناوریهای و فرآیند فناوری محصول فناوری یعنی فناوری انواع تعریف این جدید. فناوریهای خلق گفت میتوان سادهتر تعریف یک در.)Romijn & Albaladejo, )2002 میشود شامل را سازمانی تغییر خلق برای نیاز مورد مدیریتی فنون و دانش مهارتها از مجموعهای نوآوری توانمندیهای که توانمندی است. تجاری مدلهای و فرآیندها تجهیزات خدمات تولیدات موفق تجاریسازی و بهبود ایده- ایجاد و ارزش خلق جریان برای را مناسبی بستر که سازمان دارایی بهعنوان میتوان را نوآوری تصمیمات و است بسیاری جدید ایدههای نیازمند فرآیند این گرفت. نظر در میکند فراهم جدید های میکند طلب دارد بر در را جدید ارزش خلق که جدید پیشنهادهای شدن اجرایی برای را متعهدانهای.)Christiansen, 2000( کرد ایجاد خود در را نوآوری توانمندی باید کنونی رقابتی محیط در بقا و برتر عملکرد شدن آسان برای اب شدن تجاری مرحلۀ در نوآوریها از برخی بلکه نمیکنند مزیت ایجاد نوآوریها همۀ البته داد. ارتقاء و ذاتی ریسک وجود با میشوند. مواجه شکست با سازمان در نوآوری توانمندی و مناسب ایدۀ داشتن وجود نرخ که است آن بر پژوهشگران و دانشمندان اجماع دارد وجود نوآوری مختلف شکلهای در که باالیی نرخ این بر که عواملی میدهد. ادامه خود رشد به همچنان و است افزایش حال در نوآوری به نیازمندی و رقابت شدت اجتماعی تغییرات پایدار توسعه مالحظات شدن جهانی از: عبارتند میگذارند تأثیر رشد.)Duggan, )1998 فناورانه توسعۀ پژوهش مفهومی مدل نظری بسط و شده انجام پژوهشهای بررسی 4-2- نآ مناسب اجزای با میتوان اما داشت نوآوری برای خاصی پیششرط نمیتوان همل پژوهشهای اساس بر یک نوآوری توانمندی هستند. مطرح نوآوری در توانمندی نیازمندیهای عنوان با اجزا این داد. پرورش را ضروری نوآوری توانمندی میشود. آسان سازمان خروجیهای روند آن بهوسیلۀ که است سازمانی ابزار داشته را خود خروجی در نوآوری انتظار اینکه از قبل باید سازمانها دیگر بهعبارت نیست. کافی اما است بهمعنای ضرورتا نوآوری توانمندی بودن دارا که داشت توجه باید اما باشند. نوآوری توانمندی دارای باشند.)Hamel, )2006 نیست سازمان بودن نوآور پژوهشگران سوی از که نوآوری در توانمندی برای نیازمندیها این از طبقه سه )1( جدول مطابق همل است. نموده ارائه را شده بیان مختلف

6 )Hamel, )2006 نوآوری در توانمندی برای نیازمندیها )1(: جدول نوآوری در توانمندی برای نیازمندیها دور بهکار نوآوری فعالیتهای موفقیتآمیز اجرای از اطمینان برای اجرایی سازوکاری بهعنوان میتواند فرآیند این نوآوری: فرآیند هک مبهم و پیچیده محیطهای در که است بودن نوآور نیازمندی و تصمیمگیری ابزارهای از یکی دانش دانش: از بهرهبرداری است. نوآوری ملزومات از یکی دانشی بودن کارآ و بودن مؤثر اینرو از است. نیاز مورد بسیار است کمی زمان دارای تصمیمگیری آسانسازی جهت در مناسب منبعیابی فنون و رهبری فنون فرهنگ فضا ساختار راهبردها به سازمان آیا سازمانی: کارآیی است. شده مجهز نوآوری استمرار و 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه در نوآوری توانمندی ارزیابی برای شد انجام میالدی 2000 تا 1990 سالهای طی در که پژوهشهایی در رد که مطالعه مورد شرکتهای از کدام هر مدل این استخراج برای آمد. بهدست مرجعی مدل سازمانها اینصورت به نوآوری توانمندی بر مؤثر عوامل و بررسی بودهاند نوآورانه عملکرد دارای زمینه دو یا یک :)Francis, )2000 است شده استخراج رهبری رهبر نوع این از منظور است. نوآوری توانمندی ابزار از نوآور رهبری رهبری: ویژگیهای 1- ارزش ایجاد جریان حامی عنوان به رهبر نقش این در باشد. داشته نوآوری به زیادی سازمانی تعهد که است نوآوری مسیر رهبران این است. تسهیلکننده و ارزیاب حامی نقشهای دارای که میشود شناخته سازمان در شناسایی را فرصتها همچنین مینمایند. بررسی را ایدهای هر باز روی با و میکنند فرمولبندی سازمان در را فراهم نوآوری اجرای برای را الزم حمایتهای و تشویق را ایدهها ابراز ایجاد سازمان در را نوآوری زمینۀ میکنند. در راهبردی برنامهریزی در باید که است ضرورتهایی از یکی نوآوری نوآوری: فرآیند کردن راهبردی 2- شناساییشده نوآوری فرصتهای آن در که باشد بهنحوی باید سازمان راهبردی برنامهریزی شود. گرفته نظر فناورانه و اجتماعی سیاسی اقتصادی عوامل باید ارشد مدیران همچنین شود. ایجاد آن برای الزم زمینههای و باید نوآوری فرآیند کردن راهبردی برای کنند. شناسایی میگذارند اثر سازمانی تصمیمات و راهبردها بر که را پرورش باید را قابلیتهایی چه کرد رقابت باید چگونه کرد رقابت باید زمینهای چه در که دانست قبل از اهداف اجرای برای را نظر اتفاق و اجماع نوعی باید امر این از پس چیست نوآوری از کلی هدف و داد 80

7 اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 81 کرد. ایجاد کارکنان بین در سازمان نوآورانۀ بر را کلیدی نقشهای باید سازمان برجستۀ افراد نوآوری در شدن توانمند برای فردی: ویژگیهای 3- این برای است. نوآوری توانمندی الزامات از آنها به دادن انگیزه و شایسته کارکنانی برگزیدن بگیرند. عهده کار به شایسته افراد دارند نوآوری به نیاز که مشاغلی در و شناسایی شغلی نیازمندیهای باید ابتدا منظور انگیزه افراد این به بتوانند تا کنند استفاده مناسب پرداخت نظامهای از باید انسانی منابع مدیران شوند. گرفته است. افراد در تخصصی دانش تجمیع نیازمند نوآوری کنند. حفظ سازمان در و دهند نیا در میکند. ایجاد را اطالعات و چشماندازها ایدهها جریان خارجی تعامالت شبکهای: تعامالت 4- میتوانند و میشوند طبقهبندی اهداف اساس بر تعامالت است. ارتباطی شبکههای بر بیشتر تمرکز تعامالت کشف برای باید مؤثر فرآیندهای باشند. فروش یا و اتحاد خرید تأثیرگذاری یادگیری اهداف شامل گردند. شناسایی میشوند... و تأثیرگذاری یادگیری اهداف شدن برآورده موجب که سازندهای تعامالت ایجاد نیز داخلی تعامالت بعد در باشد. سازمانها همۀ برای مناسبی منبع میتواند مشتریان و بازار مطالعات سازد. فراهم را نوآوری توانمندی زمینههای میتواند سازمان متخصصان بین شبکهای همکاریهای آموزش میکند. حمایت سازمانی نوآوری از دانش مدیریت فرآیند و یادگیری مداوم: یادگیری 5- شایستگیها توسعۀ میدهد. پرورش را کارکنان ذهن که شود قلمداد نوآوری محرک بهعنوان میتواند اغلب میآورد. فراهم برتر عملکرد جهت در را جدید وظایف برای الزم دانش و انگیزه مهارت نگرش مینمایند. زیادی سرمایهگذاری خود کارکنان توسعۀ بر نوآور سازمانهای برد. بهره عمل در باید هستند مناسبی ایدههای دارای که کارکنانی از نوآورانه: تالشهای مدیریت 6- فرآیند مدل است. انکار قابل غیر نوآوری فرآیند در آن از سازمان صاحبنفوذ افراد حمایت و رقابت نقش پروژه مدیریت ابزار بهوسیلۀ کرد. نهادینه سازمان واحدهای در سمینارها برگزاری با میتوان را نوآوری بود. همراه آن با ایدهها اجرای تا و کرد زمانبندی سازمان اهداف راستای در را کارکنان تالشهای میتوان باید بنگاهی هر منظور بدین است. بنگاه کسبوکار کلید نوآوری فرآیند همکارانش و تید نظر مطابق دارای است ممکن بزرگ شرکتهای مثال بهعنوان دهد. تطبیق خود ویژگیهای با را نوآوری فرآیند نمایند. برونسپاری را پژوهشها است ممکن یا و باشند خود به مخصوص توسعۀ و تحقیق آزمایشگاههای تجربی توسعۀ راهحلهای توسعه سرعت افزایش بهمنظور است ممکن کوچک شرکتهای دیگر سوی از.)Tidd, Bessant, & Pavit, )2005 بگیرند کار به عملیاتی بهصورت را است اقتصادی و اجتماعی فناورانه فرآیندهای از آمیختهای نوآوری که کرد استدالل چنین بارانانو آن در موفقیت بنابراین میشود. شامل را بنگاه بیرونی و درونی تعامالت از پیچیدهای مجموعۀ که

8 فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره اول بهار 1393 صرفا با ایجاد رضایتمندی در یک یا دو عامل حاصل نمیگردد. بنابر نظر این محقق هیچ عاملی به تنهایی نمیتواند مؤثر واقع شود و بنابراین هیچ ابزار مدیریتی یا فنی نیز به تنهایی نمیتواند محیطی را ایجاد کند که موجب نوآوری شود. مجموعهای از عوامل مختلف باید بهطور منسجم با یکدیگر کار کنند تا موجب ایجاد و تقویت محیطی شوند که در آن موفقیت نوآوری فناورانه بنگاه حاصل شود )2005.)Baranano, در پژوهشهای صورت گرفته محققانی همچون هی و نیلی ماکسیمیانو لمون و ساهوتا مولینا و پالما عامل فرهنگ سازمانی را در ایجاد توانمندی نوآوری موثر دانستهاند..)Hii & Neely, 2000) (Maximiano, 2002) (Lemon & Sahota, 2004) (Molina-Palma, 2004( طبق نظر هی و نیلی شایستگی نیز از عوامل مهم در ایجاد محصوالت و خدمات نو توسط بنگاه است. شایستگی به مجموعهای از مهارتهای مورد نیاز برای هماهنگی و تخصیص منابع شرکت در جهت تحقق وظایف گفته میشود. شایستگیها را می توان به عنوان یک گروه از ظرفیتها و یا فرآیندهای الزم برای درک و پیادهسازی نوآوری در نظر گرفت )2000 Neely,.)Hii & تمیزدادن شایستگیهای فردی از شایستگیهای سازمانی اهمیت زیادی دارد. مدل ارائه شده توسط هی و نیلی بر شایستگیهای سازمانی تمرکز دارد. این شایستگیها شواهدی از شرکت در مورد توانایی استفاده از ظرفیتهای خود برای انجام فرآیندهای نوآورانه را ارائه میدهند. از میان فرآیندهایی که توسط یک شرکت اجرا میشود برخی از آنها به عنوان شاخصهای سازمانهای نوآور مطرح هستند مانند ظرفیت ایجاد و انتخاب ایده مدیریت سبد پروژهها ارتباطات مدیریت راهبرد شرکت ظرفیت برای مدیریت توسعه و استفاده از همۀ دانش ارائهشده توسط کارکنان )2004.)Molina-Palma, آدلر و شنبر واژۀ داراییهای خارجی را بهمنظور توصیف ارتباطات شرکت با محیط به کار بردند. آنها سه نوع ارتباط را با نهادهای بیرونی مطرح کردند که میتوانند منبع نوآوری باشند. این نهادها عبارتند از: مشتریان تأمینکنندگان و شریکان )1990 Shenbar,.)Adler & عوامل شناسایی شدۀ مؤثر بر ایجاد توانمندیهای نوآوری که توسط پژوهشگران مختلف بیان گردیده به طور خالصه در قالب جدول )2( ارائه شده است. 3- مدل مفهومی و فرضیههای پژوهش در این پژوهش بر اساس مبانی نظری و با تکیه بر نتایج سایر الگوها و پژوهشهای قبلی عوامل مختلف شناسایی شده مؤثر در ارتقاء توانمندیهای نوآوری در قالب چهار عامل اصلی خالصه و دستهبندی گردید که این عوامل به عنوان متغیرهای مستقل پژوهش و با نام متغیرهای توانمندساز نوآوری وارد مدل مفهومی 82

9 جدول )2(: عوامل مؤثر بر ایجاد توانمندیهای نوآوری عوامل مرجع (Francis, 2000) (Yam, Lo, Tang, & Lau, 2010) (Li & Kozhikode, 2009) 2001) Samson, (Lawson &,1386) ثامنهاین) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Li & Kozhikode, McAd- (Lawson & Samson, 2001) (Humphreys,,1386) ثامنهاین) 2009) am, & Leckey, 2005) (Muller, Välikangas, & Merlyn, 2005) (Roberts & Fushfield, 1981) راهبرد و چشم انداز رهبری و مدیریت بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( 83 (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Li & Kozhikode, 2009) (Lawson & Samson, 2001) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Hii & Neely, 2000) (Molina-Palma, 2004) (Li & Kozhikode, 2009) (Lawson & Samson, 2001) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, ثامنهاین)( 2000,1386) (Humphreys, McAdam, & Leckey, 2005) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Zairi, 1995) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Zairi, 1995) (Silva, Sousa, & Moreira, 2010) (Yam, Lo, Tang, & Lau, 2010) (Humphreys, McAdam, & Leckey, 2005) (Muller, Välikangas, & Merlyn, 2005) (Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Zairi, 1995) (Romijn & Albaladejo, 2002) (Francis, 2000) (Yam, Lo, Tang, & Lau, & Sousa, (Lawson & Samson, 2001) (Silva,,1386) ثامنهاین) 2010) Moreira, 2010) (Trott, 2005) (Hii & Neely, 2000) (Molina-Palma, 2004) (Hii & Neely, 2000) (Molina-Palma, 2004) سيستمها و ساختارهاي سازماني پژوهش گردید که این مدل در شکل )1( نمایش داده شده است. بر اساس مدل مفهومی فرضیههای پژوهش به این شرح طراحی گردید. فرضیۀ اول: بين ویژگیهای نیروی انسانی و توانمندیهای نوآوری در مركز مورد مطالعه رابطۀ معنيداري وجود دارد. دارد. فرهنگ و جو ویژگیهای فردی افراد کلیدی ارتباطات گروهسازی و همکاریهای گروهی یادگیری و آموزش پژوهش و توسعه تالشهای فناورانه و مدیریت فناوری منابع)مالی فیزیکی انسانی( شایستگیها فرضیۀ دوم: بين ویژگیهای مدیریتی و توانمندیهای نوآوری در مركز مورد مطالعه رابطۀ معنيداري وجود

10 انواع نوآوری )نتایج توانمندیهای نوآوری( عوامل توانمندساز نوآوری محصول نوآوری فرآیند نوآوری سازمانی توانمندیهای نوآوری ویژگی های نیروی انسا ین ویژگی های مدیریتی همکاری ها و تعامالت شبکه ای تالش های فناورانه شکل) 1 (: مدل مفهومی پژوهش فرضیۀ سوم: بين همکاریها و تعامالت شبکهای و توانمندیهای نوآوری در مركز مورد مطالعه رابطۀ معنيداري وجود دارد. فرضیۀ چهارم: بين تالشهای فناورانه و توانمندیهای نوآوری در مركز مورد مطالعه رابطۀ معنيداري وجود دارد. فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره اول بهار روش پژوهش پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی از نظر شیوه جمعآوری دادهها پیمایشی و از نظر تحلیل توصیفی است. در طی این پژوهش عوامل مؤثر در ایجاد توانمندیهای نوآوری در یکی از مراکز پژوهشی صنعت هوایی کشور مورد بررسي قرار ميگيرد. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است. شاخصهای مورد استفاده برای سنجش وضعیت هر یک از متغیرهای مستقل و وابستۀ و میزان ارتباط آنها با یکدیگر که در طراحی پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته است در جدول )3( درج شدهاند. بهمنظور سنجش روایی پرسشنامۀ مذکور از نظرهای استادان دانشگاه خبرگان و صاحبنظران این حوزه استفاده گردید. برای تعیین پایایی پرسشنامه از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد. آلفای کرونباخ برای پرسشنامۀ این پژوهش برابر با محاسبه گردید که باالتر از 0.7 و تقریبا مناسب است. از اینرو پرسشنامه از قابلیت اعتماد خوبی برخوردار است. 84

11 جدول )3(: شاخصهای سنجش متغیرهای پژوهش در پرسشنامه متغیر ويژگيهاي نيروي انساني مرجع 1. رشد نسبت نيروهاي تحصيل كرده )کارشناسی به باال( به كل منابع انساني 2. ميزان توجه به يادگيري و توانمند سازي كاركنان در برنامههاي آموزشي 3. رشد نسبت کارکنان درگیر در تحقیق و توسعه به کل کارکنان 4. رشد هزینههای آموزشی کارکنان به نسبت کل هزینهها در سازمان 5. افزایش بهکارگیری افراد کلیدی )نخبه برجسته پیشگام( در سازمان بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( 85 ويژگيهاي مديريتي همکاریها و تعامالت شبکهای تالشهای فناورانه توانمنديهاي نوآوري 1. درجۀ تحصیالت دانشگاهی مدیران ارشد سازمان 2. ميزان تجربۀ كاري مديران ارشد در حوزۀ تحقیق و توسعه دانشگاهها و ساير مراکز پژوهشی 3. میزان تخصص و مهارتهای مدیریتی مدیران ارشد سازمان 4. میزان پذیرش ریسک در مراحل پژوهش طراحی ساخت آزمایش و سایر فرآیندهای سازمانی از سوی مدیران ارشد سازمان 5. وجود برنامههای پشتیبان برای تقویت نوآوری در سازمان 6. سازماندهی ایجاد شده برای اجرای راهبردهای توسعۀ نوآوری در سازمان 7. سازوكارهاي ایجاد شده برای ارزيابي توان نوآوري و بازنگري برنامههاي توسعۀ نوآوري در سازمان 8. ميزان توجه به سازوكارهاي حمايت از مالكيتهاي فكري و تشويق فعاليتهاي نوآورانه 1. میزان شکلگیری گروهها و همکاریهای گروهی در انجام فعالیتهای سازمان 2. میزان تعامالت سازمان با مشتریان خود برای دریافت ایدهها و نظراهای ایشان 3. ميزان تعامالت با مرکزهای پژوهشی و دانشگاهی 4. ميزان )تعداد( همكاريهاي فناورانه جهت دستيابي به فناوري يا توسعۀ آن )انواع روشهاي همكاري فناورانه( 5. ميزان )تعداد( فروش فناوري 6. میزان تعامالت با پارکهای علم و فناوری 7. میزان حضور در نمايشگاهها و همایشهای تخصصی 1. رشد نسبت پروژههای تحقیق و توسعۀ اجرا شده به کل پروژهها در سازمان 2. رشد نسبت پروژههای اجرا شده با فناوری سطح باال)پیشرفته( به کل پروژهها در سازمان 3. رشد نسبت هزینههای تحقیق و توسعه به کل هزینهها )بودجه( در سازمان 4. رشد نسبت هزینههای تحقیق و توسعه به کل فروش)درآمد( در سازمان 5. میزان تالش سازمان جهت کسب دانش و فناوری از طریق انواع روشهای انتقال فناوری 6. ميزان جديد بودن پروژههاي تحقیق و توسعه انجام شده در سازمان 7. میزان مشارکت سازمان در پروژههای خدمات مهندسی جدید 1. تعداد نوآوریهای محصولی)جدید یا بهبود یافته( در دورۀ مرجع ارزیابی 2. تعداد نوآوریهای فرآیندی)جدید یا بهبود یافته( در دورۀ مرجع ارزیابی 3. تعداد نوآوریهای سازمانی در دوره مرجع ارزیابی 4. میزان جدید بودن و تحولی بودن نوآوریها

12 1-4- جامعۀ آماری حجم نمونه و روش نمونهگیری جامعۀ آماري در اين پژوهش کلیۀ پژوهشگران مركز تحقيقات هواپيمايي مورد مطالعه است. جامعۀ آماری محدود فرض میشود و بر طبق معادلۀ نمونهگیری از جامعۀ محدود حجم نمونه از رابطۀ )1( بهدست میآید )سرمد بازرگان حجازی 1383(. )1( که در آن: 2 ε NZ 2 α 2 2 σ 2 2 ( N 1) + Z α σ 2 2 ) z α / σ :واریانس نمونه : Z مقدار متغير نرمال واحد متناظر با سطح اطمينان 95 درصد )1/96 = n = 2 : ε مقدار اشتباه مجاز 0/05( ε= : N ) حجم جامعۀ محدود در یک نمونه پیش آزمون واریانس نمونه برابر با 0.16 بهدست آمده است بنابراين حجم نمونه مورد نياز (1.96) 0.16 n = = (240 1) + (1.96) 0.16 پژوهش عبارت است از: به منظور جمعآوری دادهها تعداد 130 پرسشنامه در نمونۀ آماری که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند توزیع گردید که در نهایت تعداد 120 پرسشنامه عودت داده شد و در تحلیلهای آماری مورد فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره اول بهار 1393 استفاده گرفت روش تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها در این پژوهش از دو روش تحلیل توصیفی و تحلیل استنباطی براي تجزیه و تحلیل دادههاي جمعآوري شده استفاده شد. در ابتدا با استفاده از آمار توصیفی شناختی از وضعیت و ویژگیهاي جمعیتشناختی پاسخدهندگان حاصل گردید و در ادامه در تحلیل استنباطی به بررسی رابطۀ عل ی میان متغیرهاي موجود در مدل مفهومی پژوهش پرداخته شد. برای انتخاب روش آزمون فرضیهها در این پژوهش ابتدا نرمال بودن توزیع دادهها از طريق آزمون کلموگروف-اسميرنوف بررسی گردید و با توجه به نرمال بودن توزیع دادهها از آزمونهای همبستگی و رگرسیون برای بررسی فرضیههای پژوهش استفاده شد. از آزمون فریدمن نیز بهمنظور تعیین اولویت انواع نوآوریهای محقق شده در مرکز مورد مطالعه بهرهگیری شد. تجزیه و تحلیل دادههاي آماري در این پژوهش به کمک نرافزار SPSS انجام شد. 86

13 5- تجزیه و تحلیل یافتهها 1-5- آمار توصیفی تمامی پاسخدهندگان به پرسشنامهها مرد و 2.5 درصد از آنها دارای مدرک کاردانی 32.5 درصد دارای مدرک کارشناسی 61.7 درصد دارای مدرک کارشناسی ارشد و 3.3 درصد دارای مدرک دکترا بودند. 5 درصد از پاسخدهندگان بین 1 تا 5 سال 25 درصد بين 5 تا 15 سال 35 درصد بين 15 تا 20 و 35 درصد بیش از 20 سال سابقه فعالیت داشتند. بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( آمار استنباطی آزمون نرمال بودن توزيع دادهها برای انتخاب آزمون مناسب برای تحلیل فرضیهها ابتدا باید از توزیع آماری متغیر مورد آزمون اطمینان حاصل کرد. برای نمونه پیشنیاز انجام آزمونهای پارامتری نرمالبودن توزیع آماری متغیرهاست. بهطور کلی میتوان گفت که آزمونهای پارامتری عموما بر میانگین و انحراف معیار استوارند. اگر توزیع جامعه نرمال نباشد نمیتوان استنباط درستی از نتایج داشت. براي بررسي وضعيت نرمال بودن توزیع دادههای متغیرهای پژوهش که از پرسشنامهها استخراج گردیده از آزمون کولموگراف-اسميرنوف استفاده شد که نتیجۀ این آزمون در جدول )4( مشاهده میشود. تعداد جدول )4(: آزمون کلموگوروف- اسميرنوف ویژگیهای مدیریتی ویژگیهای نیروی انسانی تالشهای همکاریها و فناورانه تعامالت شبکهای نوآوری نوآوری فرآیند محصول نوآوری سازمانی Mean Std. Deviation Absolute Normal Parameters Most Extreme Differences مثبت منفي Kolmogorov-Smirnov Z عدد معناداري

14 مدیریتی ویژگی متغیر به مربوط دادههای برای معناداری عدد میگردد مالحظه )4( جدول در که همانگونه برابر فناورانه تالشهای برابر شبکهای تعامالت برابر انسانی نیروی ویژگیهای برابر همگی و برابر سازمانی نوآوری و برابر فرآیند نوآوری برابر محصول نوآوری است. نرمال متغيرها این به مربوط دادههای توزيع بنابراین است از بیشتر پژوهش فرضیههای آزمون بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه آزمون منظور به پژوهش متغیرهای به مربوط شده جمعآوری دادههای توزیع بودن نرمال صورت در اسپیرمن روش و پیرسون روش دو به همبستگی ضریب نمود. استفاده همبستگی آزمون از میتوان فرضیهها زیاد دادههای تعداد یا نرمال توزیع با دادههایی برای و است پارامتری روشی پیرسون روش میگردد. محاسبه برای پیرسون روش از دادهها توزیع بودن نرمال به توجه با پژوهش این در 1389(. )مومني میشود استفاده است. شده ارائه )5( جدول در آزمون این نتایج شد. استفاده متغیرها همبستگی تحلیل هریک همبستگی رابطۀ در معناداري عدد اينکه به توجه با میگردد مالحظه )5( جدول در که همانگونه است 0.05 از کمتر و برابر 0.00 نوآوری توانمندی ایجاد یعنی وابسته متغیر با پژوهش مستقل متغیرهای از فناورانه تالشهای و شبکهای تعامالت و همکاریها انسانی نیروی ویژگیهای مدیریتی ویژگیهای میان معناست بدین این دارد. وجود معناداری و مثبت رابطۀ مطالعه مورد مركز در نوآوری توانمندیهای ایجاد و انسانی نیروی ویژگیهای مدیریتی ویژگیهای متغیرهای به مربوط نشانگرهای یا شاخصها قدر چه هر که وضعیت آماری نمونۀ در و شده توزیع پرسشنامۀ در که فناورانه تالشهای و شبکهای تعامالت و همکاریها بیشتر و بهتر مطالعه مورد مرکز در نوآوری توانمندی باشند باالتر و بیشتر شده واقع پرسش مورد آنها میگیرد. شکل انسانی نیروی ویژگیهای متغیر بین آمده بدست همبستگی ضریب )5( جدول در آزمون خروجی اساس بر ضریب نوآوری توانمندیهای و مدیریتی ویژگیهای متغیر بین همبستگی ضریب نوآوری توانمندیهای و بین همبستگی ضریب و نوآوری توانمندیهای و شبکهای تعامالت و همکاریها متغیر بین همبستگی رب مؤثر عوامل و گردید تأیید پژوهش فرضیههای همۀ نوآوری توانمندیهای و فناورانه تالشهای متغیر از: عبارتند اولویت ترتیب به شده حاصل همبستگی ضرایب اساس بر نوآوری توانمندیهای معادل همبستگی ضریب با شبکهای تعامالت و همکاریها معادل همبستگی ضریب با فناورانه تالشهای 2-88

15 جدول )5(: نتایج آزمون همبستگي بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( 89 ویژگیهای مدیریتی ویژگیهای نیروی انسانی همکاریها و تعامالت شبکهای تالشهای فناورانه ایجاد توانمندیهای نوآوری ایجاد توانمندیهای نوآوری تالشهای فناورانه همکاریها و تعامالت شبکهای ویژگیهای نیروی انسانی ویژگیهای مدیریتی *.383 **.610 ** ضریب همبستگی عدد معناداري تعداد **.529 **.505 ** **.713 ضریب همبستگی عدد معناداري تعداد **.562 ** **.596 **.610 ضریب همبستگی عدد معناداري تعداد ** **.479 **.505 *.383 ضریب همبستگی عدد معناداري تعداد 1 **.553 **.562 **.529 **.536 ضریب همبستگی عدد معناداري تعداد * معنی داری همبستگی در سطح 0.05 ** معنی داری همبستگی در سطح ویژگیهای مدیریتی با ضریب همبستگی معادل ویژگیهای نیروی انسانی با ضریب همبستگی معادل تحلیل نتایج حاصل از آزمون فرضیههای پژوهش فرضیۀ اول پژوهش در سطح اطمینان 95 درصد تأیید شد. بهمنظور بررسی فرضیۀ اول ویژگیهای مدیریتی شامل: میزان تحصیالت دانشگاهی مدیران ارشد سازمان ميزان تجربۀ كاري مديران ارشد در حوزۀ پژوهش و توسعه دانشگاهها و ساير مرکزهای پژوهشی میزان تخصص و مهارتهای مدیریتی مدیران ارشد سازمان میزان پذیرش ریسک در مراحل پژوهش طراحی ساخت آزمایش و سایر فرآیندهای سازمانی از سوی مدیران ارشد سازمان وجود برنامههای پشتیبان برای تقویت نوآوری در سازمان سازماندهی ایجاد شده برای اجرای راهبردهای توسعۀ نوآوری در سازمان سازوكارهاي ایجاد شده برای ارزيابي توان

16 مالكيتهاي از حمايت سازوكارهاي به توجه ميزان سازمان در نوآوري توسعۀ برنامههاي بازنگري و نوآوري این همۀ شده انجام آزمونهای به توجه با که گرفت قرار ارزیابی مورد نوآورانه فعاليتهاي تشويق و فكري هستند. اهمیت دارای بنابراین و بوده معناداری و مثبت اثر دارای عامل این در شاخصها بگذارد. تأثیر محصوالت در نوآوری بهمنظور مدیران در تخصص ایجاد بر میتواند دانشگاهی تحصیالت میزان هواپیما ساخت و طراحی پروژههای در موجود پیچیدگیهای و هوایی صنعت در باال فناوری سطح به توجه با شمار به ضرورتها از سازمان ارشد مدیران سطح در باال دانشگاهی تحصیالت با متخصص مدیران وجود بهتر و بیشتر باشند بیشتری مدیریتی تخصصهای و مهارت دارای مدیران قدر چه هر اینکه ضمن میرود. رد نوآوری حوزۀ سه در میتواند توانمندی این سازند. فراهم را نوآوری توانمندی ایجاد زمینههای میتوانند مدیر نقش همچنین کند. بروز توانمندیها این نتایج عنوان به سازمانی نوآوری و فرآیندها در نوآوری محصول عامل و ضرورتها از نوآوری که مجموعههایی در نوآوری کنندۀ تشویق سازوکارهای از حمایتکننده عنوان به نوآوری توانایی میتواند مدیر زیرا است مهم بسیار پژوهشی( مؤسسههای و مراکز خصوص )به است اصلی در خالق مدیر هنر شود. مهم امر این مانع خود عملکرد و رفتار با یا و کند تشویق و ترویج ایجاد افراد در را نماید ایجاد فضایی باید خالق و متخصص مدیر است. خالق ذهنهای کردن پیدا و دیگران نوآوری از استفاده 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه نحوی به و است دور به روزمره کار از که است فضایی فضا این کند. تحریک نوآوری برای را سازمان افراد که مناسب روشهای باید حال عین در کند. حل را خودش مشکل خود کسی هر تا میکند واگذار را اختیارها گردد ایجاد محیطی باید بپردازند تفکر به سازمان در افراد که این برای شود. بسته کار به مشکل حل تشویق برای نوآوری توانمندی ایجاد به میتوانند عوامل این همۀ دادهشود. بروز امکان اندیشهها و نظریهها به آن در که ویژگیهای به مربوط شاخصهای بررسی کنند. تبدیل نوآور سازمانی به را سازمان و شوند منجر سازمان در خوبی رشد گذشته سال پنج طی و بوده توجه مورد شاخصها این که داد نشان مطالعه مورد مرکز در مدیریتی است. داده نشان شده محقق نوآوریهای و نوآوری توانمندیهای افزایش در را خود اثر نهایت در که داشته این به خود پژوهشهای در محققان این دارد. همخوانی دیگر محققان پژوهشهای نتیجۀ با پژوهش این نتیجه باشد سازمان در نوآوری ایجاد در تعیینکننده عناصر از یکی میتواند مدیریتی ویژگیهای که رسیدند نتیجه )1386 )ثامنهاین, )Tidd, Bessant, & Pavit, 2005) (Francis, 2000) (Li & Kozhikode, 2009( Lawson & Samson, 2001) (Humphreys, McAdam, & Leckey, 2005) (Muller,( 90

17 .)Välikangas, & Merlyn, 2005) (Roberts & Fushfield, 1981 از پژوهش این در دوم فرضیۀ بررسی بهمنظور شد. تأیید اطمینان درصد 95 سطح در پژوهش دوم فرضیۀ و يادگيري به توجه ميزان انساني منابع كل به باال( به )کارشناسی تحصيلكرده نيروهاي نسبت شاخصهای کارکنان کل به توسعه و تحقیق در درگیر کارکنان نسبت رشد آموزشي برنامههاي در كاركنان توانمندسازي )نخبه کلیدی افراد بهکارگیری افزایش و سازمان در هزینهها کل نسبت به کارکنان آموزشی هزینههای رشد به توجه با که است شده استفاده انسانی نیروی ویژگیهای ارزیابی برای سازمان در پیشگام( برجسته اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 91 دارای بنابراین و میباشند معنادار و مثبت اثر دارای عامل این در شاخصها این همۀ شده انجام آزمونهای هستند. اهمیت كسبوكار عرصۀ در موفقيت به نميتوانند سازمانها وپويا فعال انساني نيروي وجود بدون که است واضح هواپیما انواع به نیاز و تحریمها وجود کشور شرایط به توجه با هوایی صنعت حوزۀ در یابند. دست خويش و استفاده و فناوری توسعۀ ایرانی متخصصان دانش و توان به اتکا راهحل بهترین شاید کشور داخل در هواپيما ساخت و طراحي زمينۀ در نوآوري به توجه بدون امر اين باشد. کشور داخل تولیدات از بهرهبرداري این در بود. نخواهد ميسر موجود محصوالت توسعۀ و بهینهسازی نیز و جديد محصوالت ایجاد منظور به راستای در را مهمی نقش و میشود محسوب نوآوری نوع هر در عوامل مهمترین از انسانی نیروی میان باید نوآور سازمانهای بنابراين دارد. عهده بر حوزه این در نو خدمات و محصوالت ارائۀ و نوآوری ارتقاء مطالعه مورد پژوهشی مرکز در بهویژه باشند. داشته باالیی بالقوۀ توان با انساني نيروي تا کنند سعي همواره داشته افزایشی روند کارکنان کل نسبت به باال دانشگاهی تحصیالت با کارکنان از استفاده نسبت تا است الزم ایجاد در میتواند نخبه نیروهای از استفاده شوند. گرفته بهکار تحقیقوتوسعه پروژههای در افراد این و باشد مينمايد كمك كار اين انجام در سازمانها به كه ابزارهايي از يكي باشد. اثرگذار نوآوری انواع از یک هر مرکز در انسانی نیروی ویژگیهای به مربوط شاخصهای بررسی است. انسانی منابع امرآموزش به توجه هک داشتهاند مناسبی رشد گذشته سال پنج طی و بوده توجه مورد شاخصها این که داد نشان مطالعه مورد نتیجه این است. داده نشان محققشده نوآوریهای و نوآوری توانمندیهای افزایش در را خود اثر نهایت در دارد. هماهنگی گردید مرور نظری مبانی بخش در که گذشته پژوهشهای نتایج با نیز حاضر پژوهش از از پژوهش این در سوم فرضیۀ بررسی منظور به شد. تأیید اطمینان درصد 95 سطح در پژوهش سوم فرضیۀ

18 تعامالت میزان سازمان فعالیتهای انجام در گروهی همکاریهای و گروهها شکلگیری میزان شاخصهای دانشگاهی و پژوهشی مراکز با تعامالت ميزان آنها نظرهای و ایدهها دریافت برای خود مشتریان با سازمان همكاري روشهاي )انواع آن توسعۀ يا فناوري به دستيابي جهت فناورانه همكاريهاي )تعداد( ميزان در حضور میزان و فناوری فروش )تعداد( ميزان و فناوری و علم پارکهای با تعامالت میزان فناورانه( توجه با است. شده استفاده شبکهای تعامالت و همکاری ارزیابی برای تخصصی همایشهای و نمايشگاهها بنابراین و میباشند معنادار و مثبت اثر دارای عامل این در شاخصها این همۀ شده انجام آزمونهای به هستند. اهمیت دارای فلتخم اندیشههای همافزایی ایجاد موجب آنها قالب فعالیتها انجام و کاری گروههای شکلگیری اساسا ار جدید ایدههای میتواند مشتریان با تعامالت و همکاریها همچنین است. نوآوری محرک خود که گردیده حتی یا و فرآیندها محصوالت در نوآوری تقویت به منجر تواند می موضوع این کند. سرازیر محصوالت به مطالعه مورد مرکز در گردد. ایجاد مشتریان خواست با مطابق محصوالتی نهایت در و شود سازمانی نوآوری است. اهمیت حائز بسیار محصوالت از استفاده برای آنها نظرات که هستند نظامی سازمانهای اکثرا مشتریان دانشگاهها استادان شود. سازمان در نوآوری تقویت و ایجاد موجب میتواند نیز دانشگاهی مراکز با تعامالت 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه تقویت زمینههای و نمایند تزریق هوایی محصوالت تولید و طراحی فرآیند در را روز دانش میتوانند آورند. فراهم باز نوآوری رویکرد در جدید نظریههای و ایدهها ارئۀ طریق از را نوآوری توانمندیهای پروژههای در مطرح گلوگاههای و نیازمندیها اساس بر دانشجویی پایاننامههای اجرای و تعریف همچنین تخصصی همایشهای و نمایشگاهها در حضور مینماید. ایجاد نوآوری برای را مناسبی بسترهای هوایی تسا مهم سازمان برای که مسائلی از کاملتری درک به ایدهها تبادل این و میکند آسان را ایدهها تبادل نیز شاخصهای بررسی میگیرد. قرار همه اختیار در کارآمد صورت به اطالعات طریق این از زیرا میانجامد شاخصها این که داد نشان پژوهش این در مطالعه مورد مرکز در شبکهای تعامالت و همکاریها به مربوط افزایش در را خود اثر نهایت در که است بوده برخوردار خوبی رشد از گذشته سال پنج طی و توجه مورد پژوهشهای نتایج با نیز پژوهش نتیجه این است. داده نشان محققشده نوآوریهای و نوآوری توانمندیهای. دارد هماهنگی گردید اشاره آنها به نظری مبانی بخش در که گذشته نسبت شاخصهای از پژوهش این در شد. تأیید اطمینان درصد 95 سطح در پژوهش چهارم فرضیۀ 92

19 حطس فناوری با شده اجرا پروژههای نسبت سازمان در پروژهها کل به شده اجرا تحقیقوتوسعۀ پروژههای سازمان در )بودجه( هزینهها کل به تحقیقوتوسعه هزینههای نسبت درسازمان پروژهها کل به )پیشرفته( باال دانش کسب جهت سازمان تالش میزان سازمان در )درآمد( فروش کل به تحقیقوتوسعه هزینههای نسبت شده انجام تحقیقوتوسعۀ پروژههاي بودن جديد ميزان فناوری انتقال روشهای انواع طریق از فناوری و فناورانه تالشهای ارزیابی برای جدید مهندسی خدمات پروژههای در سازمان مشارکت میزان سازمان در و مثبت اثر دارای عامل این در شاخصها این همۀ شده انجام آزمونهای به توجه با که است شده استفاده اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 93 هستند. اهمیت دارای بنابراین و بودهاند معناداری یابد اختصاص فعالیتها این به بیشتری بودجۀ میزان و شود بیشتر تحقیقوتوسعه تالشهای قدر هرچه نیازمند آن در نوآوری که است صنایعی از ایران هوایی صنعت میگردد. مستعدتر نوآوری ایجاد برای سازمان جهان هوایی صنعت با رقابت و ایدهها توسعۀ برای هنگفت سرمایهگذاری و تحقیقوتوسعه واحدهای ایجاد متخصصان توان به توجه با اما هستند نوآوری صاحب محدودی کشورهای هوایی صنعت در هرچند است. همراه مناسب پروژههای اجرای و تعریف راستا این در داد. ارتقاء صنعت این در را نوآوری میتوان ایرانی این در فناوری انتقال و فناوری صاحب کشورهای با فناورانه همکاریهای روشهای انواع از استفاده با باشد. راهگشا میتواند حوزه مورد شاخصها این که داد نشان مطالعه مورد مرکز در فناورانه تالشهای به مربوط شاخصهای بررسی توانمندیهای افزایش در را خود اثر نهایت در که است بوده خوبی رشد دارای گذشته سال پنج طی و توجه دارد. هماهنگی گذشته پژوهشهای نتایج با نتیجه این است. داده نشان محققشده نوآوریهای و نوآوری صنعت كوچك شركتهاي نوآوري در تعيينكننده عوامل خود پژوهش در همكارانش و روميجن هني عوامل كلي دستۀ دو به را عوامل اين و دادند قرار بررسي مورد انگلستان جنوب در را نرمافزار و الكترونيك شدت را عامل مهمترین داخلی عوامل دستۀ از پژوهشگران این نمودند. تقسیم بيروني عوامل و داخلي يام ريچارد ديگري پژوهش در.)Romijn & Albaladejo, )2002 کردند معرفی فناورانه تالشهای صنايع شركتهاي شامل هنگكنگي شركت 200 مورد در را نوآوری بر مؤثر عوامل اثر همكارانش و توانمندی را مؤثر عوامل از یکی و بررسي اسباببازي توليد و ماشينسازي ساعتسازي الكترونيكي.)Yam, Lo, Tang, & Lau, 2010( نمودند معرفی توسعه و پژوهش

20 مطالعه مورد مرکز در شده محقق نوآوریهای انواع بندی رتبه رد پاسخدهندگان نظرات براساس نوآوری توانمندیهای نتایج همان یا نوآوریها انواع اولويتبندي براي رتبهها میانگین بودن یکسان بر مبتنی صفر فرض آزمون این در گردید. استفاده فريدمن آزمون از آماری نمونه اختالف باهم گروه دو حداقل گروهها بین در که است معنی این به صفر فرض شدن رد و گروهها بین در دارند. معنیداری طی دهندگان پاسخ نظر از که گردد مشخص تا شد تالش پژوهش این در آزمون این از استفاده با واقع در میگیرد. قرار اولویت در و است داده رخ بیشتر مطالعه مورد مرکز در نوآوری انواع از یک کدام اخیر سال پنج گيرد: مي شکل زير فرضيههای منظور این به هستند. يکساني اهميت داراي مطالعه مورد هواپیمایی پژوهشهای مرکز در نوآوریها انواع صفر: فرض نیستند. يکساني اهميت داراي مطالعه مورد هواپیمایی پژوهشهای مرکز در نوآوریها انواع مقابل: فرض است. گردیده ارائه )7( و )6( جدولهای در آزمون این نتایج فریدمن آزمون آمارههای )6(: جدول فریدمن آزمون در نوآوریها رتبۀ میانگین )7(: جدول 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه رتبه ميانگين رتبه 120 تعداد محصول نوآوری Chi-Square فرآیند نوآوری 2 آزادي درجۀ سازمانی نوآوری 0.02 معناداري عدد 0.05 از کمتر و 0.02 برابر معناداري عدد اينکه به باتوجه میگردد مالحظه )6( جدول در که همانگونه نوآوریهای انواع دیگر عبارت به ميشود. تأييد مقابل فرض و رد صفر فرض نتيجه در است گردیده حاصل نوآوری رتبۀ ميانگين اينکه به توجه با نیستند. يکساني اهميت داراي مطالعه مورد مرکز در شده محقق نوآوریها میان در بعد اين اهميت نتيجه در است بیشتر همه از و 2.18 برابر )7( جدول طبق محصول این دارند. قرار بعدی رتبههای در فرآیند نوآوری و سازمانی نوآوری محصول نوآوری از پس است. بيشتر و سازمانی نوآوری با مقایسه در محصول نوآوری اخیر سال پنج طی پاسخدهندگان نظر از که معناست بدان است. باالتری اولویت و اهمیت دارای بنابراین و داشته بیشتری رشد مطالعه مورد مرکز در فرآیند نوآوری 94

21 نوآوری برانواع نوآوری توانمندسازهای تأثیر بررسی رگرسیون آزمون از مطالعه مورد مرکز در محققشده نوآوریهای انواع بر توانمندسازها تاثیر بررسی برای متغیر روي متغیر چند یا دو خطی و همزمان تأثیر چندگانه خطی رگرسیون در شد. استفاده چندگانه خطی رگرسیون معادلۀ ضرایب SPSS نرمافزار در رگرسیون آزمون خروجی در میشود. اندازهگیری وابسته انسانی نیروی ویژگیهای یعنی مستقل متغیرهای از هریک تأثیر آزمون این طی است. شده مشخص نوآوری توانمندیهای نتایج بر فناورانه تالشهای و شبکهای تعامالت و همکاریها مدیریتی ویژگیهای اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 95 Y = X X X X 4 )2( رگرسیون ضریب و معناداری عدد به توجه با سازمانی نوآوری و فرآیند نوآوری محصول نوآوری یعنی شد. داده نشان محصول نوآوری بر توانمندسازها تأثیر بررسی میشود. مشاهده )8( جدول در رگرسیون آزمون خروجی محصول نوآوری و توانمندساز عوامل بین رگرسیون ضرایب )8(: جدول نشده استاندارد ضرایب استاندارد ضریب عدد تی مقدار بتا استاندارد خطای بتا معناداري مدل ثابت مقدار مدیریتی ویژگیهای انسانی نیروی ویژگیهای شبکهای تعامالت و همکاریها فناورانه تالشهای است: )2( رابطۀ صورت به رگرسیون معادلۀ و ویژگی شامل توانمندساز )عوامل مستقل متغیرهای همۀ برای معناداري عدد ميشود مشاهده که همانطور تسا 0.05 از کمتر ) شبکهای تعامالت و همکاریها و فناورانه تالشهای مدیریتی ویژگی انسانی نیروی مقایسۀ برای نیست. یکسان تأثیرات این میزان اما دارند تاثیر محصول نوآوری بر عوامل این همۀ نتيجه در و متفاوت متغیرها اندازهگیری واحدهای زیرا نمود استفاده بتا شدۀ استاندارد ضرایب از باید متغیرها تأثیر

22 است. بنابراین با توجه به اینکه مقدار بتای استاندارد شده تالشهای فناورانۀ برابر و از دیگر ابعاد توانمندسازها بیشتر میباشد تأثیر این بعد بر نوآوری محصول بیشتر است. در واقع به ازای یک واحد تغییر در متغییر تالشهای فناورانه نوآوری محصول به میزان دچار تغییر میشود بررسی تأثیر توانمندسازها بر نوآوری فرآیند خروجی آزمون رگرسیون در جدول )9( مشاهده میشود. جدول )9(: ضرایب رگرسیون بین عوامل توانمندساز و نوآوری فرآیند عدد ضریب استاندارد ضرایب استاندارد نشده مقدار تی بتا خطای استاندارد بتا معناداري مدل مقدار ثابت ویژگیهای مدیریتی ویژگیهای نیروی انسانی همکاریها و تعامالت شبکهای تالشهای فناورانه فصلنامه علمی- پژوهشی مدیریت نوآوری / سال سوم شماره اول بهار 1393 و معادلۀ رگرسیون به صورت رابطۀ )3( است: Y = X X X X 4 )3( )4( همانطور که مشاهده ميشود عدد معناداري برای همۀ متغیرهای مستقل کمتر از 0.05 ميباشد و در نتيجه همۀ این عوامل بر نوآوری فرآیند تاثیر دارند. با توجه به اینکه مقدار بتای استاندارد شده ویژگیهای مدیریتی است که از دیگر عوامل توانمندساز بیشتر میباشد در نتیجه تأثیر این عامل بر نوآوری فرآیند بیشتر است. در واقع به ازای یک واحد تغییر در متغیر ویژگیهای مدیریتی نوآوری فرآیند به میزان دچار تغییر میشود بررسی تأثیر توانمندسازها بر نوآوری سازمانی خروجی آزمون رگرسیون در جدول )10( مشاهده میشود. و معادلۀ رگرسیون به صورت رابطۀ )4( است: Y = X X X X 4 همانطور که مشاهده ميشود عدد معناداري برای همۀ متغیرهای مستقل )عوامل توانمندساز شامل ویژگی 96

23 سازمانی نوآوری و توانمندساز عوامل بین رگرسیون ضرایب )10(: جدول اطالعات( اهواز ایران در فناوری هوایی حوزۀ و صنعت علم در فعال پارک تحقیقاتی ایرانی در دانشبنیان نوآوری مرکز شرکتهای شبکههای یک موردی یادگیرندگی دانش)مطالعۀ نوآوري و انتقال خودسازماندهی توانمندیهاي میانجی نقش بهبود بر ایجاد تأکید برای در با مؤثر نوآورانه: مدلی عوامل عملکرد بر اجتماعي سرمايۀ تأثير بررسی 97 نشده استاندارد ضرایب استاندارد ضریب عدد تی مقدار بتا استاندارد خطای بتا معناداري مدل ثابت مقدار مدیریتی ویژگیهای انسانی نیروی ویژگیهای شبکهای تعامالت و همکاریها فناورانه تالشهای تسا 0.05 از کمتر ) شبکهای تعامالت و همکاریها و فناورانه تالشهای مدیریتی ویژگی انسانی نیروی شدۀ استاندارد بتای مقدار اینکه به توجه با دارند. تأثیر سازمانی نوآوری بر عوامل این همۀ نتيجه در و نوآوری بر عامل این تأثیر باشد می بیشتر توانمندساز عوامل دیگر از که است مدیریتی ویژگیهای به سازمانی نوآوری مدیریتی ویژگیهای متغییر در تغییر واحد یک ازای به واقع در است. بیشتر سازمانی میشود. تغییر دچار میزان جمعبندی 6- در که پژوهش مستقل متغیرهای مثبت تأثیرگذاری همبستگی آزمون اساس بر پژوهش یافتههاي بررسی همکاریها مدیریتی ویژگیهای انسانی نیروی ویژگیهای مانند عواملی یعنی شدهاند معرفی مفهومی مدل نیا میدهد. نشان نوآوری توانمندیهای یعنی وابسته متغیر بر را فناورانه تالشهای و شبکهای تعامالت و شبکهای تعامالت و همکاریها عامل میان این در دارد. همخوانی نیز گذشته پژوهشهای یافتههاي با یافته معادل همبستگی ضریب با انسانی نیروی ویژگیهای عامل و تأثیر بیشترین همبستگی ضریب با تأیید درصد 95 اطمینان سطح در پژوهش فرضیههای همۀ بنابراین میباشد. اثر کمترین دارای مورد مرکز در شده محقق نوآوریهای رتبهبندی مورد در فریدمن آزمون اساس بر یافتهها بررسی میگردد. مطالعه مورد مرکز در فرآیند نوآوری و سازمانی نوآوری با مقایسه در محصول نوآوری که داد نشان مطالعه و سازمانی نوآوری آن از پس و است باالتری اولویت و اهمیت دارای نتیجه در و داشته بیشتری رشد هستند. بعدی رتبههای در فرآیند نوآوری

24 1393 بهار اول شماره سوم سال / نوآوری مدیریت پژوهشی علمی- فصلنامه مورد مرکز در که نمود نتیجهگیری اینگونه میتوان رگرسیون آزمونهای در آمده بهدست نتایج اساس بر عامل ترتیب به آن از پس و است فناورانه تالشهای محصول در نوآوری ایجاد در عامل مؤثرترین مطالعه مه دارند. را تأثیر بیشترین انسانی نیروی ویژگیهای و مدیریتی ویژگیهای شبکهای تعامالت و همکاریها عامل ترتیب به آن از پس و است مدیریتی ویژگیهای فرآیندها در نوآوری ایجاد در عامل مؤثرترین چنین رد دارند. را تأثیر بیشترین انسانی نیروی ویژگیهای و شبکهای تعامالت و همکاریها فناورانه تالشهای عامل ترتیب به آن از پس و است مدیریتی ویژگیهای سازمانی نوآوری ایجاد در عامل مؤثرترین نهایت دارند. را تأثیر بیشترین انسانی نیروی ویژگیهای و فناورانه تالشهای شبکهای تعامالت و همکاریها نتایج اساس بر مطالعه مورد هواپیمایی پژوهشهای مرکز در نوآوری توانمندیهای ارتقاء براي پایان در میگردد: ارائه پیشنهادها این متغیرها بین روابط از آمده بهدست انسانی دانشگاهیباالتروبهینهسازیترکیبتحصیالتینیروی دارایتحصیالت انسانی جذببیشترنیروی 1- ارتقاءسطحفعالیتهایتحقیقوتوسعه انسانیموجودبهمنظور دانشگاهینیروی ارتقاءسطحتحصیالت 2- و تخصصی آموزشی برنامههای طریق از کارکنان مستمر یادگیری و توانمندسازی برنامههای ایجاد 3- محور مهارت رشتههایموردنیاز انگیزشیبهمنظورجذبنخبگانوفارغالتحصیالنبرتر روشهایمناسبو بکارگیری 4- مدیریتی سطحهای کلیۀ در مرتبط دانشگاهی تحصیالت دارای و تجربه با مدیران از استفاده 5- نوآوری زمینۀ در بهویژه مدیریتی مهارتهای تقویت بهمنظور مدیران برای آموزشی برنامههای اجرای 6- تقویت برای پشتیبان برنامههای برقراری و راه نقشۀ و راهبردی نقشۀ در نوآوری موضوع شدن پررنگ 7- نوآوری سازمان در نوآوري توسعۀ برنامههاي بازنگري و نوآوري توان ارزيابي برای مناسب سازوكارهاي ایجاد 8- کارکنان میان در نوآورانه فعاليتهاي تشويق و فكري مالكيتهاي از حمايت سازوكارهاي به بیشتر توجه 9- سازمان فعالیتهای انجام در گروهی همکاریهای و گروهها شکلگیری به بیشتر توجه 10- آنها نظرهای و ایدهها دریافت برای خود مشتریان با سازمان سازندۀ ارتباطات ارتقاء 11- پروژهها اجرای راستای در دانشگاهی و پژوهشی مرکزهای با مؤثرتر و بیشتر ارتباط 12- باالدستی مراجع طریق از تحقیقوتوسعه و پژوهشی فعالیتهای بودجۀ افزایش جهت در بیشتر تالش 13- داخلی درآمدهای محل از تحقیقوتوسعه هزینههای سهم افزایش 14- فناورانه همکاریهای روشهای انواع طریق از فناوری توسعۀ و اکتساب منظور به بیشتر تالش 15- بیرونی ایدههای از بهرهگیری و تخصصی همایشهای و نمايشگاهها در بیشتر حضور 16-98

25 -7 منابع References بررسی تأثير سرمايۀ اجتماعي بر عملکرد عوامل مدلی نوآورانه: مؤثر با در برای تأکید ایجاد بر بهبود نقش میانجی توانمندیهاي خودسازماندهی انتقال و نوآوري دانش)مطالعۀ یادگیرندگی موردی یک شبکههای شرکتهای مرکز نوآوری دانشبنیان در ایرانی تحقیقاتی پارک فعال در علم صنعت و حوزۀ هوایی فناوری در ایران اهواز اطالعات( 99 Adler, P. S., & Shenbar, A. (1990). Adapting your technological base: the organizational challenge. Sloan Management Review, 32(1), Assink, M. (2006). Inhibitors of disruptive innovation capability: a conceptual model. European Journal of Innovation Management, 9(2), Baranano, A. (2005). Gestão da inovação tecnológica: estudo de cinco pmes portuguesas. Revista Brasileira de Inovação, 4(1), Christiansen, J. (2000). Building the Innovative Organization. Basingstoke: MacMillan Press Ltd. De Jong, J., & Brouwer, E. (1999). Strategic Study: Determinants of the innovative ability of SMEs Literature review. Zoetermeer: EIM. Dosi, G. (1988). Sources, Procedures, and Microeconomic Effects of Innovation. Journal of Economic Literature, 26(6), Duggan, R. (1998). The Management of Innovation: A UK Perspective. London: DTI. Francis, D. (2000). Assessing and improving innovation capabilities in organizations. Brighton: University of Brighton. Freeman, C., & Soete, L. (1997). The economics of industrial innovation. London: Pinter. Gosselink, F. (1996). Innovatiemanagement, een beschouwing over innovatie slagkracht in bedrijven. Delft: Eburon. Hamel, G. (2006). The Why, What, and How of Management Innovation. Harvard Business Review, 84(2). Hii, J., & Neely, A. (2000). INTERNATIONAL ANNUAL EUROMA CONFERENCE. INTERNATIONAL ANNUAL EUROMA CONFERENCE. Ghent. Humphreys, P., McAdam, R., & Leckey, J. (2005). Lognitudinal evaluation of innovation implementation in SMEs. European Journal of Innovation Management, 8(3), Knowledge management in agile innovative organisations. (1999). Journal of Knowledge Management, 3(1), Koen, P., & Kleinschmidt, E. (2009). FEI-SPI Survey. Retrieved from entrepreneurship/fei-spi-survey/ Kumar, S., & Phrommathed, P. (2005). New Product Development: An Empirical Study of the Effects ofinnovation Strategy, Organizational Learning, and Market Conditions. Cambridge: Springer. Lawson, B., & Samson, D. (2001). Developing innovation capabilities: A dynamic capability approach. International Journal of Innovation Management, 5(3), Lemon, M., & Sahota, P. S. (2004). Organizational culture as a knowledge repository for increased innovative capacity. Technovation, 24(6), Li, J., & Kozhikode, R. (2009). Developing new innovation models: Shifts in the innovation landscapes in emerging economies and implications for global R&D management. Journal of International Management, special issue on Emerging CEO Agenda, 12(2), Maximiano, A. C. (2002). Teoria geral da administração: da escola científica à cometitividade na economia globalizada. 2 ed. São Paulo. Atlas. Molina-Palma, M. A. (2004). A capacidade de inovação como formadora de valor: análise dos vetores de valor em empresas brasileiras de biotecnologia. Tese (Doutorado) Faculdade de Economia,Administração e Contabilidade. São Paulo: Universidade de São Paulo. Muller, A., Välikangas, L., & Merlyn, P. (2005). Metrics for innovation: guidelines for developing a customized suite of innovation metrics. Strategy & Leadership, 33(1),